Trước tình hình lây lan nhanh chóng của dịch bệnh trên toàn cầu, nền kinh tế thế giới đã phải chịu những cú sốc to lớn. Các ngân hàng trung ương của các nền kinh tế lớn do Cục Dự trữ Liên bang (Fed) dẫn đầu đã không ngừng tăng cường các biện pháp nới lỏng và cứu trợ lớn. Động thái gần đây là của Fed khi đã cắt giảm lãi suất xuống gần 0% trong trường hợp khẩn cấp và đưa ra chính sách QE không giới hạn cùng với các biện pháp kích thích mạnh mẽ khác. Ngày càng có nhiều nhà phân tích tin rằng mức lãi suất âm sẽ sớm được Fed ứng dụng.
Nhà phân tích thuộc Forbes, Vineer Bhansali nhận định rằng Fed cuối cùng sẽ tiến tới lãi suất âm, vấn đề chỉ là sớm hay muộn. Các lý do được giải thích chi tiết trong bài viết và nội dung cụ thể như sau:
Đến nay, Hoa Kỳ đã tránh được lãi suất âm, vốn từ lâu đã trở thành nền tảng cho môi trường tiền tệ và tài khóa ở Châu Âu và Nhật Bản. Vay mượn những gì cựu Chủ tịch Fed Ben Bernanke nói về giảm phát của ông tại Nhật Bản gần 20 năm trước – “Lãi suất âm cũng có thể xảy ra ở đây.”
Fed đã liên tục từ chối đưa lãi suất dưới 0. Theo tôi, việc Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell hiện tại hay người kế nhiệm tuyên bố rằng về mức lãi suất âm, không phải vì họ muốn làm điều đó, mà vì họ buộc phải làm như vậy. Vâng, nó sẽ là một điểm tựa khác, “sự phụ thuộc dữ liệu” và sự hiểu biết về cách thức mới mà nền kinh tế và thị trường vận hành sẽ được sử dụng để biện minh cho những thay đổi mang tính sử thi.
Số tiền khổng lồ đầu tư vào nền kinh tế và thị trường trên thế giới sẽ dẫn đến mức lãi suất dưới 0 không sớm thì muộn. Đây là con đường có khả năng lớn mà thị trường Mỹ phải bước vào và sẽ gây ra hậu quả không lường trước như thanh khoản dư thừa ở tất cả các vị trí đúng hoặc sai.
Đầu tiên, lợi suất trên thị trường Kho bạc Mỹ hiện đã ở mức âm. Tính đến ngày 26/03/2020, lợi tức của Kho bạc Mỹ trong một tháng xấp xỉ 15 điểm cơ bản. Đây là tỷ lệ “giải phóng mặt bằng” của thị trường, nơi nhu cầu đáp ứng nguồn cung. Đến hiện tại, các nhà đầu tư có thể mua tín phiếu Kho bạc với lãi suất 0% trong phiên đấu giá Kho bạc, sau đó bán chúng cho người mua trên thị trường mở với lợi suất âm và thu được lợi nhuận đáng kể, gần như không có rủi ro. Bởi vì sản lượng tỷ lệ nghịch với giá cả, điều này có nghĩa là các nhà đầu tư mua từ kho bạc với giá thấp hơn trong phiên đấu giá và sau đó bán nó với giá cao hơn trên thị trường mở, từ đó chuyển ngay sự giàu có từ người nộp thuế Để trọng tài theo cách này.
Thứ hai, trong lần xuất hiện trên truyền hình mới nhất của mình (NBC news Today show, ngày 26/03/2020) , Chủ tịch Fed Powell đã để lại một khoảng trống nhỏ cho những hành động cần thiết khác. Cho rằng Fed đã cắt giảm lãi suất 150 điểm cơ bản vào tháng trước xuống mức gần bằng 0, lý do là trừ khi lãi suất giảm xuống dưới 0, sẽ không có nhiều đạn dược trong “Bazooka” của Fed. Những “đạn dược” này cũng bao gồm một lượng nới lỏng định lượng không giới hạn, một cách ẩn để tạo ra nhiều thanh khoản để các nhà đầu tư sẵn sàng cho vay với lãi suất âm.
Kết quả là như nhau: Hoặc rõ ràng hạ lãi suất xuống dưới 0, hoặc để lãi suất thị trường giảm xuống dưới 0 trước. Phân tích của chúng tôi cho thấy trong tháng qua, các điều kiện tài chính đã thắt chặt do sự sụp đổ của thị trường chứng khoán, như thể lãi suất đã tăng 1,5% đến 3%. Để bù đắp sự thắt chặt mạnh do thị trường chứng khoán giảm và chênh lệch tín dụng ngày càng tăng, lãi suất “bóng tối” phải giảm xuống mức thấp dưới 0. Nói cách khác, lãi suất thực tế quan sát được là quá cao.
Powell cho biết Fed muốn thấy dòng tín dụng nhưng “chúng tôi có khả năng chịu lỗ hạn chế”. Hiện tại, họ chỉ mua trái phiếu cấp đầu tư và quỹ ETF. Nhưng ở tất cả những nơi phù hợp, chẳng hạn như các công ty nhỏ và các cá nhân, nhu cầu tín dụng lớn hơn nhiều so với thị trường trái phiếu cấp đầu tư. Đầu tiên, sự sụt giảm thêm trên thị trường chứng khoán có thể ảnh hưởng xấu đến thị trường năng suất cao, điều này sẽ buộc Fed phải cố gắng gián tiếp hỗ trợ các ngành kinh tế có mức độ rủi ro cao hơn, được đánh giá cao hơn. Khi họ bị hạn chế bởi khả năng chịu tổn thất tín dụng, cách duy nhất để thúc đẩy làn sóng tín dụng trong nền kinh tế là để các nhà đầu tư tư nhân trả chi phí tiết kiệm cao, nghĩa là thúc đẩy các nhà đầu tư tư nhân chấp nhận rủi ro thua lỗ và đầu tư vào các tài sản rủi ro cao hơn này.
Thứ ba, nếu kinh nghiệm gần đây của châu Âu có thể đóng vai trò là mô hình cho tương lai, việc duy trì lãi suất ngắn hạn ở mức 0 thay vì giảm xuống âm sẽ giúp kích thích các nhà đầu tư trong động thái tìm kiếm lợi suất bằng trái phiếu dài hạn và nó sẽ làm phẳng đường cong lợi suất. Sự kết hợp giữa lãi suất ngắn hạn thấp hơn và lợi suất dài hạn thấp hơn gây khó khăn cho việc vận hành một hệ thống ngân hàng dựa vào vay ngắn hạn và dài hạn. Mặc dù không có giải pháp đơn giản nào khác ngoài việc cung cấp cho các ngân hàng chương trình copter để tiết kiệm tiền, việc gia tăng đường cong lãi suất và hy vọng rằng các ngân hàng có thể đạt được sự phân xử trọng tài trong một thời gian ngắn sẽ giúp ích rất nhiều. Tất nhiên, nếu các ngân hàng bắt buộc phải gửi tiền vào Ngân hàng Trung ương và trả lãi, như họ phải làm ở châu Âu, điều này sẽ có tác động tiêu cực đáng kể đến ngành, đặc biệt là nếu họ đi sâu vào các khoản nợ xấu. Đường cong lợi suất dốc tốt cho lợi nhuận ngân hàng. Vậy làm thế nào đường cong lợi suất có thể bị dốc khi lãi suất ngắn hạn đã bằng không? Tất nhiên là thông qua lãi suất âm!
Thứ tư, như Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) và phần còn lại của thế giới tiếp tục rơi vào lãi suất âm sâu hơn, Mỹ sẽ giữ lãi suất trên 0, điều này sẽ củng cố cho vị thế đồng USD. Trong bối cảnh loại bỏ rủi ro và tăng mặc định toàn cầu, USD mạnh sẽ chỉ gây ra tình trạng thiếu tiền tệ nhiều hơn và thậm chí có thể dẫn đến các điều kiện tài chính toàn cầu chặt chẽ hơn. Giảm lãi suất xuống dưới 0 có thể ngăn mọi người tích trữ USD hoặc ít nhất là làm chậm tốc độ vốn chảy vào thị trường trái phiếu Mỹ.
Thứ năm, có lẽ tôi đang ở trên một tảng băng mỏng. Lãi suất âm là cách dễ nhất để chuyển sự giàu có từ người gửi tiền sang người vay hoặc từ người giàu sang người ít giàu hơn. Khi gánh nặng hàng nghìn tỷ nợ, toàn bộ hệ thống kinh tế chỉ có thể tồn tại thông qua cơ chế xã hội chủ nghĩa vô hình này. Đối với phúc lợi chung của tất cả công dân ở một quốc gia có nợ, việc đưa tiền từ người giàu sang người nghèo về mặt lý thuyết sẽ làm giảm sự phân phối của cải trong thời gian ngắn. Tôi nghĩ rằng các gói cứu trợ do chính phủ đưa ra cho khu vực tư nhân sẽ được thanh toán nợ bằng cách đổ lên những người thực hiện việc tiết kiệm. Người tiết kiệm thường là những người có tài sản dư thừa và họ nhận được lợi ích đáng kinh ngạc từ thị trường tăng giá tài sản.
Các nhà đầu tư có thể làm gì nếu Fedthực hiện lãi suất âm
Đầu tiên, nếu lãi suất trở thành mức âm, sẽ là khôn ngoan khi mua trái phiếu ngắn đến trung hạn trong khi lợi suất vẫn dương. Ví dụ, ngay cả trái phiếu kho bạc Mỹ hai năm ngày nay trông rất đắt đỏ với lãi suất chỉ 0,30%. Nếu lãi suất âm, thì lãi suất gần như không có rủi ro chính và điều này trông rất hấp dẫn! Mặt khác, lãi suất âm giống như đổ nhiên liệu vào ngọn lửa lạm phát âm ỉ và trong một khoảnh khắc nó trở thành địa ngục. Khi bắt đầu, kỳ vọng lạm phát sẽ tăng nhanh và nhanh chóng ảnh hưởng đến hành vi của nhà đầu tư. Giữ các Kho bạc Mỹ dài hạn hơn, năng suất thấp hơn trong môi trường lạm phát không phải là lựa chọn tốt nhất để bảo vệ tiền gốc.
Thứ hai, về bản chất, lãi suất âm sẽ tạo ra người chiến thắng và kẻ thua cuộc trong các ngành công nghiệp khác nhau. Các ngành có chi phí dịch vụ nợ cao, độ nhạy cảm lãi suất cao và đòn bẩy cao (khởi nghiệp với ý tưởng tốt, cổ phiếu vốn hóa nhỏ, thăm dò, tài nguyên) sẽ có lợi rõ ràng, trong khi các ngành (ngân hàng) kiếm tiền từ thu nhập lãi sẽ bị ảnh hưởng .
Thứ ba, lãi suất âm ở Mỹ có thể chuyển tình hình sang các tài sản nước ngoài có lợi hơn. Trong môi trường này, USD suy yếu và các tài sản của thị trường mới nổi, đặc biệt là trái phiếu và tiền tệ của thị trường mới nổi, đã bắt đầu phục hồi một số giá trị bị mất trong 10 năm qua. Nói cách khác, USD đã trở thành đồng tiền tài chính cho các giao dịch chênh lệch giá toàn cầu.
Cuối cùng, trong một thế giới lãi suất âm, nhu cầu về lợi tức đã khởi động lại những biến động ngắn hạn và bảo hiểm tài chính đang chìm trong bóng tối của doanh nghiệp. Sau những biến động trong thời gian qua, loại hình kinh doanh này đã xuất hiện trở lại. Với lãi suất được giữ ở mức thấp, những người bán hàng sống sót sau cuộc khủng hoảng của thị trường chứng khoán có thể thu được lợi nhuận.
Tất nhiên, điều này sẽ khởi động lại phần bùng nổ của chu kỳ tiếp theo từ phần trầm cảm của chu kỳ trước. Mặc dù các nhà kinh tế trong Tháp Ngà tuyên bố rằng các chu kỳ kinh doanh, tín dụng và tài chính đã một lần nữa bị chinh phục, lãi suất âm sẽ làm hồi sinh bong bóng thị trường tài sản tiếp theo trong sự hủy hoại của bong bóng trước đó. Khi bong bóng thanh khoản ngày càng tăng chắc chắn sẽ thúc đẩy sự lạc quan, tạo ra giá trị ngắn hạn nhưng đáng kinh ngạc, các nhà đầu tư có gốc rễ vững chắc sẽ mua bảo hiểm một cách có hệ thống.
Khi vợ tôi hỏi tôi: “Nền kinh tế hôm nay thế nào?” Tôi trả lời: “Ý em là về thị trường chứng khoán ngày hôm nay? Bởi vì với tôi và hầu hết các nhà đầu tư, thị trường mới là nơi có nhiều biến động, nhưng nền kinh tế không phải như thế.”
Nhưng tôi nghĩ, như thường lệ, cô ấy đúng sau tất cả: trong phân tích cuối cùng, trong một nền kinh tế có đòn bẩy và tài chính, thị trường chứng khoán là nền kinh tế và nền kinh tế cũng chính là thị trường chứng khoán. Để vực dậy thị trường chứng khoán hay nền kinh tế, Fed sẽ phải tiến tới lãi suất âm dưới hình thức này hay hình thức khác.